Santiago Moreno, profesor titular do Departamento de Biotecnoloxía Vexetal-Bioloxía, asumiu recentemente a tarefa de dirixir o Banco de Xermoplasma Vexetal UPM (UPM-PGB). Menciona dúas funcións esenciais nesta instalación, situada na Escola Técnica Superior de Enxeñaría Agronómica, Alimentaria e de Biosistemas (ETSIAAB).
En primeiro lugar, preservar a biodiversidade, como "base para un bo estado do ecosistema". En segundo lugar, promover avances científicos "para unha mellor comprensión dos recursos xenéticos das plantas e un desenvolvemento máis sostible da alimentación e da agricultura". Ademais, o profesor Moreno lembra a conexión destas tarefas con dous dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) promovidos pola ONU: protexer, restaurar e promover os ecosistemas terrestres e acabar coa fame.
Santiago Moreno, profesor titular do Departamento de Biotecnoloxía Vexetal- Bioloxía
A importancia do UPM-PGB comeza pola súa natureza histórica. Foi o primeiro no mundo en especializarse en sementes salvaxes.
De feito, naceu en 1966, con plantas silvestres da familia Cruciferae que o profesor César Gómez Campo utilizou como base para o seu traballo de investigación. A súa creación prodúcese nos anos de excelentes desenvolvementos de cría de plantas, no que se chamou revolución verde. Naquela época, xa había interese en conservar sementes de especies cultivadas; de feito, varios bancos foran creados con este propósito no mundo. Cando o profesor Gómez Campo creou o primeiro banco de sementes do mundo para especies salvaxes, non só recoñecía o valor intrínseco das sementes de especies salvaxes, senón tamén a súa aplicación potencial para a cría de cultivos.
Cales son as coleccións máis relevantes? Cantas especies garda o banco?
As crucíferas salvaxes son, sen dúbida, a colección máis recoñecida internacionalmente. Esta familia non só pertence a coles, rabanetes, nabos e mostaza, senón tamén a unha infinidade de especies salvaxes, incluída a Diplotaxis (foguete de parede) que retrata os nosos campos e cidades de cor amarela a principios da primavera. O UPM-PGB reúne unha das máis amplas coleccións de crucíferas salvaxes a nivel mundial con case 500 especies e máis de 1,500 accesións. Polo seu parentesco coas especies cultivadas mencionadas anteriormente, moitas destas especies teñen un valor engadido particular.
Tamén hai unha coñecida segunda colección de especies endémicas da Península Ibérica, Baleares e da rexión macaronésica, que inclúe o arquipélago das Canarias. O proxecto Artemis permitiu a posta en marcha desta colección poucos anos despois, en 1973. O seu propósito era recoller e conservar as sementes das nosas especies endémicas a longo prazo. Hoxe en día consérvanse arredor de 300 especies endémicas no banco.
¿As incorporacións seguen en curso ou é un inventario pechado?
Aínda que os recortes orzamentarios e de persoal afectan ás incorporacións, estes continúan debido a dúas razóns fundamentais. En primeiro lugar, aínda hai moito material emocionante que non está presente na UPM-PGB. Por exemplo, a representación de especies da familia Cruciferae é impresionante, pero a representación das diferentes poboacións que enmarcan cada especie non é tan boa. Este problema faise vital xa que os reprodutores [enfocados a obter variedades con características superiores ás xa existentes] ás veces poden atopar xenes de interese na variabilidade intraespecífica do material salvaxe.
En segundo lugar, o banco, como membro da Rede de recollida do Programa nacional de recursos fitoxenéticos, colabora cumprindo os compromisos internacionais asumidos polo noso país en canto á conservación dos recursos xenéticos das plantas e á xestión global para a alimentación e a agricultura.
Lea o artigo completo en www.upm.es