Un artigo recente da revista científica 'Plants' analiza a colaboración actual entre os bancos de xenes en Europa. O documento foi escrito conxuntamente polo xefe do banco de xenes vexetais CGN, o secretario do Programa Cooperativo Europeo de Recursos Fitoxenéticos (ECPGR) e o antigo coordinador da iniciativa do banco de xenes europeo virtual (AEGIS). Esta autorreflexión deu lugar a un documento detallado con conclusións claras.
Colaboración en Europa
O Programa Cooperativo Europeo de Recursos Fitoxenéticos (ECPGR), unha organización paraugas de países europeos no campo dos Recursos Fitoxenéticos, desenvolveu moitas actividades conxuntas valiosas entre os bancos xenéticos europeos nas últimas catro décadas. Non obstante, isto non deu lugar a un aumento substancial da colaboración.
Para mellorar esta situación, AEGIS (abreviatura de: "Un sistema integrado de bancos de xenes europeo") foi creada en 2004. AEGIS é unha iniciativa de ECPGR que ten como obxectivo conservar e proporcionar acceso eficientemente a xermoplasma único en Europa. Trátase dun banco de xenes virtual que administra a 'Colección Europea', formado por accesións que son xestionadas polos membros de AEGIS (bancos de xenes), que organizan e cubren os custos da conservación e distribución a longo prazo destas accesións. Suponse que o material en AEGIS se xestionará de acordo cos estándares de calidade acordados e debería estar dispoñible gratuitamente de acordo cos termos e condicións establecidos no Tratado Internacional sobre Recursos Fitoxenéticos para a Alimentación e a Agricultura.
Para analizar e avaliar a colaboración, escribiron Theo van Hintum, o xefe do banco de xenes vexetais CGN, Lorenzo Maggioni, o secretario do Programa Cooperativo Europeo de Recursos Fitoxenéticos (ECPGR) e Johannes Engels, o antigo coordinador de AEGIS. o artigo publicado recentemente 'AEGIS, o banco de xenes europeo virtual: por que é tan boa idea, por que non funciona e como se podería mellorar'. O artigo describe a historia da conservación dos recursos xenéticos das plantas (PGR) en Europa e por que a colaboración entre bancos de xenes non mellorou significativamente desde o establecemento do ECPGR. Os autores observan que (1) moitas veces os recursos fitoxenéticos están duplicados en moitas coleccións, mentres que falta outro material importante, (2) o acceso aos materiais, se hai acceso, adoita estar restrinxido a un pequeno grupo de persoas, como compañeiros do instituto, socios dun proxecto ou membros dunha rede restrinxida e, o máis importante, (3) a calidade das metodoloxías de conservación e do material conservado non está clara e posiblemente adoita ser moi baixa.
Por que AEGIS non funciona
Os autores observan que AEGIS, ata agora, non ten éxito. Neste banco de xenes virtual incluíuse moi pouco material: 65,267 accesos, o que supón só o 3.2% do material rexistrado en EURISCO, a base de datos europea de material do banco de xenes. Isto débese principalmente a que non hai incentivos axeitados para incluír material en AEGIS e os bancos de xenes parecen reacios a comprometerse cos estándares de calidade esixidos sen tales incentivos. Ademais, non se garante a calidade e o acceso ao material incluído, xa que non existe ningún mecanismo que verifique o cumprimento dos estándares de calidade.
Como se podería mellorar
Os bancos de xenes non poden nin dependerán uns dos outros se non poden estar seguros da calidade e da continuidade das coleccións xestionadas polos seus compañeiros de bancos de xenes. Polo tanto, sublínase a necesidade de introducir un sistema de calidade no que os bancos de xenes poidan obter a certificación AEGIS. O resultado deste sistema sería que os bancos de xenes certificados por AEGIS se cualifiquen para recibir apoio a nivel nacional e rexional, xa que deberían ser contribuíntes fiables á conservación dos recursos xenéticos. As institucións que queiran converterse en bancos de xenes certificados por AEGIS, pero que aínda non cumpran os requisitos, deberían contar co apoio da ECPGR e doutros doadores para acadar este obxectivo mediante a creación de capacidades, intercambios de persoal, apoio á creación das instalacións necesarias, etc.
A continuidade das coleccións podería realizarse creando un "sistema de copia de seguridade aberto". A copia de seguridade de seguranza é unha actividade estándar para todos os bancos de xenes que funcionan ben; envían mostras do seu material a un banco de xenes colega e á Bóveda Global de Sementes de Svalbard. Non obstante, actualmente iso faise en construcións de caixa negra nas que só o doante do material ten acceso a ela. Os autores propoñen unha lixeira alteración deste procedemento, ao aceptar que as accesións do banco de xenes de reserva poden utilizarse para a súa inclusión noutra colección do banco de xenes AEGIS no caso non desexable de que o banco de xenes de explotación orixinal xa non poida proporcionar acceso a estas accesións.
Os autores conclúen que a comunidade europea dos bancos xenéticos ten claramente a vontade de profesionalizarse e colaborar. Ao crear os incentivos axeitados e establecer a infraestrutura adecuada apoiada polas axencias de financiamento e os responsables políticos, os autores cren que se pode crear un sistema eficaz de bancos de xenes colaboradores en Europa.
Para máis información:
Universidade e investigación de Wageningen
www.wur.nl